شش رکن استراتژی کاهش کربن برای گذار انرژی

آینده انرژی جهان و بررسی پیامدهای آن

در حال حاضر بشر عمده نیاز خود به انرژی را از منابع فسیلی تامین می‌کند. اما مانند تمام جنبه‌های دیگر زندگی که در طی قرن‌ها دستخوش تغییرات بسیار شده است، تامین این نیاز (نیاز به انرژی) نیز در حال تغییر است. آینده انرژی به کدام سمت خواهد بود؟ از اصلی‌ترین تفاوت‌های آینده انرژی جهان با وضعیت روز آن، کربن‌زدایی از منابع تامین انرژی و حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی می‌باشد. همچنین در آینده میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی برای تامین سوخت به صفر خواهد رسید و سوخت‌های زیستی و هیدروژنی جایگزین آنها خواهند شد. در ادامه بررسی اثرات تغییرات پیش‌رو صنعت انرژی از جنبه‌های مختلف خواهیم پرداخت.

گرمایش جهانی و سوخت‌های فسیلی

طبق گزارشات منتشر شده از IPCC در خصوص تغییرات سریع اقلیمی و بحران‌های پیش رو، سیاستگذاران با کمک دانشمندان و متخصصان برای جلوگیری از بحران‌های شدیدتر اقلیمی، اهدافی را در نظر گرفته‌اند و همسو با آن اهداف قوانین و تسهیلاتی را وضع کرده‌اند. هدف اصلی این سیاستگذاری‌ها به صفر رساندن انتشار کربن دی‌اکسید ناشی از فعالیت‌های انسانی است. این اهداف باتوجه به شرایط هرکشور و مخصوص همان کشور سیاستگذاری و برنامه ریزی می‌شود.

سوخت‌های فسیلی بزرگترین منبع انتشار کربن دی‌اکسید بوده و همچنان مصرفشان رو به افزایش است. در دهه اخیر به طور متوسط سالانه 1 درصد به حجم کربن دی‌اکسید منتشر شده در جو افزوده شده است. باتوجه به بحران کرونا پیش بینی میشود آلایندگی‌های ناشی از انتشار این گاز در سالیان آتی با سرعت بیشتری افزایش یابد شود.

اما همچنان گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به مقدار چشم گیری، از آلایندگی‌ها بکاهد و تا حد بسیار خوبی افزایش دمای جهانی را در حد زیر 2 درجه سانتی گراد که در توافق‌نامه پاریس مشخص شده نگاه دارد. طبق محاسبات صورت گرفته، کاهش 70 درصدی انتشار کربن دی‌اکسید تا سال 2050 ما را به افزایش دمای 2 درجه می‌رساند و با کاهش 100 درصدی می‌توانیم به حداکثر 1.5 درجه افزایش دمای جهانی دست پیدا کنیم.

در ادامه به ارائه خلاصه‌ای از چشم اندازهای وضع شده برای آینده‌ای بدون کربن می‌پردازیم.

به صفر رساندن انتشار آلاینده کربن دی‌اکسید

با بررسی سطوح عمیق‌تری از چشم اندازهای کربن زدایی، اهمیت نقش تکنولوژی‌های نوظهور کاهنده انتشار کربن در بخش‌های کشتی‌رانی، هوایی و سایر صنایع پر مصرف بیشتر می‌شود. در این مرحله اقدامات کلیدی عبارتند از:

  • الکتریکی کردن فرایند حمل و نقل و گرمایش
  • بهره‌گیری از هیدروژن تولید شده از منابع تجدیدپذیر
  • بهبود زنجیره تامین با بهره گیری از سوخت زیستی
  • روی آوردن به اقتصاد چرخشی
  • به حداکثر رساندن بهره‌وری‌ها
  • تغییر رفتار

سرمایه مورد نیاز

برای گذار سیستم‌های انرژی،‌ یارانه‌ها و سرمایه گذاری‌ها در بخش سوخت‌های فسیلی باید به سمت انرژی‌های تجدید پذیر هدایت شوند. برای این گذار باید بیش از 80 درصد از کل سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه انرژی به انرژی‌های تجدیدپذیر، افزایش بازده انرژی، الکتریکی کردن مصرف کننده نهایی، ارتقا شبکه‌های برق و منعطف کردن آنها اختصاص یابد. سناریوهای گذار انرژی تا 70% کاهش آلایندگی، مجموعا تا سال 2050 به 110 تریلیون دلار سرمایه احتیاج دارد و برای به صفر رساندن 20 تریلیون دلار دیگر نیز نیاز است. مطابق برنامه ریزی‌های صورت گرفته حدود 30 درصد این سرمایه‌ به انرژی‌های تجدید پذیر اختصاص می‌یابد.

ارزیابی اقتصادی

از جنبه اقتصادی این گذار باعث کاهش چشم‌گیر هزینه‌ها خواهد شد و در سناریوهای مختلف تا 8 برابر هزینه‌های صورت گرفته، موجب صرفه جویی در هزینه‌های دیگر خواهد شد.

این سیاست‌‌های حمایتی و سرمایه گذاری‌ها سرعت رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد. تولید ناخالص جهانی با پیشرفت مطابق این سناریو 2.4% بیشتر از حالت پایه خواهد بود و در سال 2050 به بیش از 207 تریلیون دلار خواهد رسید ( حدود 2.4 برابر مقدار فعلی).

اشتغال‌زایی

نکته مثبت دیگر آنکه توسط این گذار، در تمام دنیا، تعداد مشاغلی که ایجاد می‌شود بسیار بیشتر از مشاغلی است که از بین خواهند رفت! مشاغل مرتبط با انرژی‌های تجدید پذیر تا سال 2050 چهار برابر خواهد شد و به حدود 42 میلیون شغل در سراسر جهان خواهد رسید.

اثرگذاری

از دیگر مزایای این گذار، بهبود کیفیت زندگی مردم تمام نقاط دنیا از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی خواهد بود.

روند رشد نیروگاه‌های تجدیدپذیر

مطابق آمار ایرنا، از سال 2010 تا 2020 ظرفیت نصب نیروگاه‌های خورشیدی 17 برابر، بادی 4 برابر، اقیانوسی 2 برابر، آبی 1.3 برابر، زمین گرمایی 1.4 برابر و زیست توده 1.9 برابر شده است.

نمودار زیر ظرفیت جدید نصب شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر و فسیلی را در سالیان مختلف مقایسه کرده است.

مقایسه ظرفیت نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر و فسیلی

همانطور که مشهود است، از سال 2014 تا امروز سرمایه گذاری بر روی ظرفیت جدید نیروگاه‌های تجدیدپذیر درحال افزایش بوده و ظرفیت نصب شده آنها نیز در سالیان اخیر به میزان چشم‌گیری بیشتر از نیروگاه‌های فسیلی بوده است. همچنین به وضوح دیده می‌شود که رشد ظرفیت جدید نیروگاه‌های فسیلی به سرعت در حال کاهش است. یکی از مهم‌ترین دلایل آن، کاهش چشم‌گیر هزینه احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر علی الخصوص نیروگاه‌های خورشیدی (فتوولتاییک) و بادی می‌باشد. هزینه تمام شده این نیروگاه‌ها به میزان قابل توجهی از نیروگاه‌های فسیلی پایین‌تر می‌باشد. ضمن آنکه شبکه برق تولیدی از نیروگاه تجدیدپذیر را با قیمت بالاتری نسبت به برق‌های غیر تجدیدپذیر خریداری می‌کند. این در حالی است که نیروگاه‌های فسیلی باید جریمه‌ای را برای انتشار کربن ‌دی‌اکسید به دولت پرداخت کنند.

منبع: ایرنا